W roku jubileuszu 80-lecia Akademii Sztuk Pięknych w  Łodzi nie mogło zabraknąć ekspozycji poświęconej jej przestrzeniom – ich historii, zmianom i znaczeniu dla akademickiej wspólnoty.  „Anatomia uczelni” przybliża architekturę łódzkiej ASP, pokazując jak na przestrzeni lat zmieniały się dobrze znane nam miejsca.

„Gmachy Akademii Sztuk Pięknych w Łodzi ukazują nie tylko ewolucję form architektonicznych czy zmieniające się style i mody, ale stanowią przede wszystkim zapis przemian w sposobie myślenia o uczelni artystycznej, jej misji i idei nauczania.

Pierwszą siedzibą łódzkiej Akademii Sztuk Pięknych (wówczas Państwowej Wyższej Szkoły Sztuk Plastycznych) był modernistyczny budynek przy ulicy Narutowicza 77. Czterokondygnacyjny obiekt z mansardowym dachem został wzniesiony w 1925 roku jako kamienica mieszkalna, jednak jeszcze przed wojną przeznaczono go na potrzeby edukacyjne Żeńskiej Szkoły Przemysłowej. Po 1945 roku budynek o niewyróżniającej się zbytnio bryle pozyskano na potrzeby nowo powstałej artystycznej szkoły wyższej, która zajęła wówczas część parteru, drugie piętro oraz ostatnią kondygnację. Obiekt ten PWSSP długo dzieliła ze Szkołą Przemysłu Artystycznego, późniejszym liceum plastycznym, a przez kilka pierwszych lat także z Wydziałem Stomatologii Uniwersytetu Łódzkiego. Dla Wydziału Włókienniczego przeznaczono pofabryczny obiekt przy ulicy Piotrkowskiej 167.

Nowa siedziba, kojarzona najsilniej z łódzką Akademią, zaprojektowana została w latach 1968–1971 przez zespół pracujący pod kierunkiem Bolesława Kardaszewskiego i zrealizowana w ciągu sześciu lat: 1971–1977. Projekt stanowił wypadkową wielu kompromisów i zmieniających się koncepcji, uznanych wówczas za zbyt kosztowne i skomplikowane. Pierwszy pomysł (autorstwa Kardaszewskiego i Leszka Łukosia) zakładał realizację niskich pawilonów poprzecinanych większymi kubaturami pracowni. Nową, okrojoną względem pierwotnej, koncepcję Kardaszewski opracował wspólnie z Andrzejem Nowakowskim. Budynek szybko zdobył popularność, już w 1977 roku nadano mu tytuł „Mistera”, a rok później jego projektanci otrzymali Nagrodę I stopnia Ministerstwa Budownictwa. Nowa szkoła stała się ważną dominantą plastyczną i urbanistyczną tej części miasta, pozbawionej do tej pory obiektu użyteczności publicznej o tak znaczących rozmiarach. Była to jedyna w powojennej Polsce szkoła artystyczna wzniesiona od podstaw, a dziś jest jednym z najważniejszych budynków późnomodernistycznych w mieście i kraju. 

Nowe cele stawiane nauczaniu i architekturze szkół wyższych w XXI wieku znacząco wpłynęły na konieczność rozbudowy późnomodernistycznego gmachu z lat 70., który został uzupełniony o kompleks złożony z dwóch, niezależnych obiektów o ascetycznych, prostopadłościennych bryłach: Centrum Promocji Mody oraz Centrum Nauki i Sztuki. Elewacje nowych gmachów pokryte zostały okładziną układaną we wzory nawiązujące do awangardowych korzeni szkoły i twórczości Katarzyny Kobro oraz Władysława Strzemińskiego.

Pamiętać warto, że uczelnia artystyczna to znacznie więcej niż zorganizowany, przestrzenny utwór, ale też idea, myśl, ludzie, miejsce spotkań. Proponujemy spojrzeć na budynki łódzkiej Akademii Sztuk Pięknych nie tylko jako na zapis historii, ale harmonijny łącznik między przestrzenią zbudowaną a tą mentalną”. 

Aleksandra Sumorok

Kuratorzy wystawy: dr Aleksandra Sumorok, prof. Bartosz Hunger
Autorka identyfikacji wizualnej wystawy: Martyna Wojdat

Anatomia uczelni
Akademia Sztuk Pięknych w Łodzi
ul. Wojska Polskiego 121 
Hol przed Biblioteką ASP

Czas trwania wystawy: 17-28.02.2025 r.