W Galerii Lektorium Akademii Sztuk Pięknych w Łodzi trwa wystawa „Dotyk Sumi”, prezentująca efekty warsztatów ze studentami i studentkami ASP, które realizowane były pod kierunkiem japońskiej artystki Nishiki Sugawary – Bedy. Finisaż odbędzie się 29 listopada o godzinie 13.30. 

Nishiki Sugawara – Beda odwiedziła uczelnię w czerwcu 2022 roku. Mogliśmy wówczas podziwiać jej prace malarskie prezentowane na wystawie indywidualnej w Galerii OdNowa. Pani Nishiki poprowadziła również dwudniowe warsztaty dla studentów ASP w Łodzi, podczas których przybliżyła studentom podstawy kaligrafii japońskiej, inspirując ich do dalszych, samodzielnych już poszukiwań w artystycznym świecie japońskiej drogi pędzla.

Japońskie ideogramy kanji powstały pod wpływem kultury chińskiej około 4000 lat temu. Bywają nazywane „znakami pokazującymi znaczenie”. Kanji powstały z pisma obrazkowego. Odniesienia te można zauważyć w podstawowych znakach używanych do dziś: 川 rzeka, 日 słońce, 山 góra, 木 drzewo i wielu innych.

Kaligrafia w ujęciu kultury zachodniej znaczy sztukę pięknego pisania (z języka greckiego καλὸς (kalos) – piękny i γρᾰ́φειν (grafo) – pisać). W Japonii kaligrafia może być ujmowana w dwojaki sposób. Pierwsze znaczenie, zbliżone do europejskiego, to shohō określające umiejętność właściwego, prawidłowego pisania, odnoszącego się głównie do techniki i przestrzegania reguł zapisu. Drugie, zabarwione wpływem filozofii zen, shodō określa sztukę kaligrafii z kontekście drogi życiowej, rozwoju duchowego i samodoskonalenia.

W japońskiej kaligrafii do zapisu znaków używa się białej bibuły – washi, pędzla z długim, sprężystym włosiem – fude, czarnego tuszu – sumi oraz kamiennej miseczki do ucierania tuszu – suzuri. Pędzel uważany jest za przedłużenie ciała. Odbiera najdrobniejsze sygnały z ruchów kaligrafa i przenosi je na papier. W akcie pisania emocje towarzyszące artyście w sposób spontaniczny znajdują wyraz w graficznej formie znaku. W piśmie japońskim znaczenia i wygląd znaków zyskują graficzny wyraz, co pozwala na przekroczenie użytkowego charakteru zapisu i przeniesienia go w wymiar artystyczny. Kaligrafia japońska poza obszarem semantycznym, odnoszącym się do relacji znaków i ich znaczeń, posiada również bardzo silny charakter ekspresywny. Ben Shahn, amerykański artysta, określał formę (dzieła sztuki) jako „widzialny kształt treści”. Nie sposób nie osadzić tej lapidarnej definicji formy w japońskiej postawie kaligraficznej –  shodō.

Właśnie to ekspresywne nastawienie kaligrafii japońskiej stało się bogatym źródłem inspiracji dla zachodnich artystów. Zainteresowanie i wpływy japońską sztuką pędzla możemy odnaleźć w twórczości takich artystów jak: Antoni Tàpies, Georges Mathieu, Hans Hartung, Pierre Soulages a w kręgu artystów łódzkich chociażby Teresa Tyszkiewiczowa.

Taką postawę reprezentuje również, współcześnie tworząca amerykańska artystka japońskiego pochodzenia, Nishiki Sugawara – Beda.  Kaligrafia, której uczyła się w szkole jako dziecko, stała się fundamentem jej twórczości i źródłem artystycznych inspiracji. Japońskie ideogramy, wywodzące się z pisma obrazowego, są dla niej graficznym nośnikiem idei. Okazały się  też kluczem do szukania własnej, duchowej tożsamości. Malarka wzmacnia siłę oddziaływania znaków poprzez różnego typu ich przekształcenia, deformacje, powiększanie, multiplikowanie i inne. Niezwykle istotną rolę w jej twórczości pełni czarny, tradycyjny, japoński tusz sumi. Artystka opracowała autorską technikę pozwalającą wydobyć z czarnej, sprasowanej sztabki sadzy nieskończone bogactwo walorów i odcieni czerni oraz niesłychaną głębię matowej powierzchni. Tusz sumi, który artystka często pozyskuje samodzielnie, objawia w sposób symboliczny jej stosunek do życia, trwania i przemijania.

Tomasz Kawełczyk

Koordynatorzy wydarzenia: dr Marzena Łukaszuk, dr Andrzej Fydrych, dr Tomasz Kawełczyk

Kuratorzy wystawy: dr Andrzej Fydrych, dr Tomasz Kawełczyk

Autor identyfikacji wizualnej wystawy: Marcel Tomczak

Uczestniczki wystawy:

• Kinga Cesarz, grafika, III rok
• Julia Klimek, grafika III rok
• Zofia Safinowska projektowanie ubioru II rok ,,Three realms''
• Weronika Filipczak, grafika, V rok ,,Głos, który był''
• Diana Prihodovskaya, grafika, II rok
• Oliwia Ciszek, malarstwo, III rok
• Adrianna Krajewska, malarstwo, III rok

Dotyk Sumi
Galeria Lektorium, czytelnia Biblioteki ASP
ul. Wojska Polskiego 121, Łódź

Finisaż wystawy: 29.11.2022, godz. 13.30
Wystawa czynna w dniach 22-30.11.2022 r. (w godzinach pracy czytelni)