Nr sali: 11, CPM 03/18

Program pracowni:

Walter Benjamin w eseju pt. Dzieło sztuki w dobie reprodukcji technicznej opisując wpływ rozwoju technologii na sztukę, zwrócił uwagę na zjawisko odciążenia ręki artysty w procesie kreowania obrazu, przez owe technologie. Wynalezienie fotografii dawało według niego możliwość pominięcia ręki artysty w procesie kształtowania dzieła. Od tej pory – jak zaznaczył – najważniejsze artystyczne powinności przypadły w udziale tylko oku współpracującemu z obiektywem. Rzecz, ma się rozumieć, dotyczyła zarówno fotografii jak i obrazu ruchomego. Warto nadmienić, że przywołany wyżej tekst swoją premierę miał w 1936 roku, a więc w okresie, w którym o pojawieniu się na uczelniach artystycznych kierunków typu Nowe Media nie śniło się nawet najstarszym futurystom. Po wszystkich rewolucjach w sztuce XX wieku, uwolnienie ręki artysty na rzecz oka (fotografia, wideo), intelektu (konceptualizm) czy kompetencji społeczno-artystycznych (sztuka krytyczna, działania post-artystyczne) wydawało się zjawiskiem nieuniknionym czy wręcz naturalnym. Jednakże sztuka, jak to zazwyczaj bywa, wymyka się wszelkim prognozom i głosom wieszczącym koniec epok i sposobów kreacji. Wyrazem tego jest zauważalny powrót do dzieł wykonywanych przez artystów „ręcznie”. Przykład tego zjawiska można było zobaczyć chociażby podczas kilku ostatnich edycji Biennale Sztuki w Wenecji. Techniki tradycyjne takie jak tkanina, kolaż, ceramika czy malarstwo są zazwyczaj bogato reprezentowane podczas tego, najważniejszego przeglądu współczesnej sztuki światowej. Jest to szczególnie zaskakujące, zwłaszcza w kontekście wielkich możliwości jakie dają obecnie nowe technologie. Po każdej rewolucji technologicznej otwierają się dla artystów nowe możliwości. Wykorzystywanie nowych technologii w dyscyplinach klasycznych, sprawia, że nie są one już tym samym czym były wcześniej. Twórcze uzupełnianie malarstwa, rzeźby czy grafiki nowymi mediami odbywa się z korzyścią dla owych dyscyplin. Analogiczna rzecz dzieję się w drugą stronę – zagadnienia zaczerpnięte z pola sztuk tradycyjnych są równie istotne w przypadku nowych mediów. Niezależnie od technologii dzieło sztuki nie jest wolne od myślenia o przestrzeni, formie, idei czy kontekście w jakim powstaje. 

W Pracowni Działań Intermedialnych skupiamy się przede wszystkim na jak najszerszym pojmowaniu czym jest dzieło/przedmiot sztuki. Staramy się badać, definiować i dekonstruować to pojęcie, a także szukać najbardziej adekwatnej formy zaistnienia dzieła w przestrzeni – realnej, wirtualnej, społecznej, duchowej, instytucjonalnej itd. Studenci pracowni mają możliwość wyboru dowolnego medium, takiego które w najpełniejszy sposób oddaje proponowane ideę. Charakterystyczną cechą pracowni jest łączenie tradycyjnych technik z nowymi technologiami z uwzględnieniem wspomnianych wyżej rewolucyjnych tendencji w sztuce. Fotografia, wideo, konceptualizm, sztuka zaangażowana społecznie, działania post-artystyczne, czyli techniki i nurty, które odcisnęły trwały ślad w tradycyjnym pojmowaniu sztuki. Znajomość aktualnych trendów, kontekstów i kodów kulturowych jest warunkiem koniecznym do tego by artystyczna wypowiedź nie była pielęgnowaną przez lata skamieliną, a indywidualnym spojrzeniem – adekwatnym dla nowego pokolenia studentów. Z tego względu program pracowni i proponowane zadania semestralne powinny być regularnie modyfikowane, by studenci mieli możliwość skonfrontowania się z aktualnymi wydarzeniami i wiodącymi sposobami obrazowania. Istotą pracowni jest intermedialność – działanie na granicy przyjętych definicji form i technik, transmedialność – łączenie, przenikanie, współegzystowanie tradycyjnych „ręcznych” technik, z mediami cyfrowymi. A także transdyscyplinarność, polegająca na poszukiwaniu inspiracji w obszarach niekiedy odległych od sztuki takich jak aktywizm społeczny, nauki ścisłe, polityka. Równie ważny jest dobór odpowiednich sposobów prezentacji dzieła. Zajęcia w pracowni mają rozbudzać w studentach nie tylko twórczy potencjał, ale również chęć konfrontacji z odbiorcą. Umiejętność prezentowania własnych idei, dobór odpowiednich strategii artystycznych i doświadczenie w relacjach z widzem to rzeczy niezbędne do ukształtowania kompletnej sylwetki absolwenta Akademii Sztuk Pięknych. 

Ignacy Oboz

Lektury uzupełniające:

• Walter Benjamin, Dzieło sztuki w dobie reprodukcji technicznej, 1936,
• W.J.T. Mitchell, Czego chcą obrazy?, 2013,
• Arthur Danto, Powtórzenie a różnica między sztuką i nie-sztuką, 2005,
• Pierre Bourdieu, Reguły sztuki, 2015,
• Ryszard W. Kluszczyński, Sztuka interaktywna. Od dzieła-instrumentu do interaktywnego spektaklu, 2010,
• Łukasz Białkowski, Celebracja braku. Sztuka współczesna i gry z widzialnością, 2020,
• Jerzy Ludwiński, Sztuka w epoce post artystycznej, 1972,
• Piotr Szenajch, Odczarowanie talentu. Socjografia stawania się uznanym artystą, 2022,
• Łukasz Zaremba, Obrazy wychodzą na ulice. Spory w polskiej kulturze wizualnej, 2018,