W Galerii OdNowa już 4 kwietnia 2025 r. otworzy się wystawa Mieczysława Knuta. „Światło” to opowieść o kontemplacji, skupieniu i uważności – nie tylko w sztuce, ale i w codziennym doświadczeniu istnienia i pochwała ciszy, nie tylko tej akustycznej, ale i mentalnej, duchowej.

„Nie zawsze światło jawi się jako jasność. Nadmiar światła oślepia, pozostawiając na długo wrażenie ciemności. Białe światło bezpośredniego doznania i czarne światło kontemplacji uzupełniają się. Mnie bardziej interesuje światło ciemne”.

O jakim świetle mówi malarz Mieczysław Knut? Aby znaleźć odpowiedź na to pytanie, pomocnym będzie uznanie istnienia fenomenu przeżycia duchowego i próba zrozumienia tego faktu. Z wielu chrześcijańskich, mistycznych tradycji (myśli Ojców Pustyni, dzieł św. Jana od Krzyża, symboliki obłoku, zasłony czy nocy ciemnej) wynika, że drogą do poznania sensu prezentowanych na wystawie ikon byłoby otwarcie się na Tajemnicę i „przestrzeń czystej kontemplacji”. Gdybyśmy jednak nie od razu dysponowali tą umiejętnością i byli wciąż zdani na ludzki intelekt, malarz proponuje prosto brzmiące ćwiczenie eremity: „Praca twórcza podobna jest do praktyki ascetycznej. Skupienie – wyciszenie – uważność”.

Skupienie

„Poprzez monotonne powtarzanie tego samego kształtu, staram się osiągnąć maksymalne skupienie uwagi (...)”.Obrazy, pozornie te same jak elementy modlitewnego sznura, niemal zawsze u Knuta przedstawiają figury o kształcie zaoblonej steli na tle lub prostokąta otoczonego ramą. Wstrzemięźliwość w posługiwaniu się formą oraz biegłość warsztatowa wynikają z koncentracji i umożliwiają ją. „(...) poprzez zestawianie różnego rodzaju czerni. Stosując laserunki i rozwarstwienia farby staram się wydobyć (...) delikatną emanację paradoksalnego światła”.

Wyciszenie

„Tak cicho jak to możliwe” to częsta wskazówka dla wykonawców kompozycji Mortona Feldmana, któremu Knut poświęcił wiele swoich obrazów. Feldman pisał utwory o ekstremalnych długościach trwania, dialogujące z bezdźwiękiem, zatrzymujące i cofające czas muzyczny. Malarska pochwała ciszy akustycznej, mentalnej i duchowej, której sensem jest „przemiana spojrzenia, ciągle ponawiana próba pogłębienia percepcji” obecna jest także w ikonach Knuta.

Uważność

Uważność to technika medytacji oparta na obserwacji chwili. „Chodzi o to, aby wyzwolić się spod tyranii czasu, w którym przyszłość następuje po przeszłości i drogą uważności (...) dojść do pełnej obecności w obecnej chwili”.  Ikony Knuta są niedatowane, bo malowane w pełni doświadczanym odcinku czasu. A przez to osadzone w wieczności. O ich pozaczasowym charakterze świadczą „stygmaty Obecności – niezamierzone pęknięcia, zatarcia i skaleczenia. Te drobne zakłócenia ożywiają obraz, nadają mu głębię i otwierają go na niewidzialne”.

Wystawie towarzyszy wydanie niezwykle interesującej książeczki napisanej przez artystę. „SUBIEKTYWNY PODRĘCZNIK techniki malarstwa akrylowego” niewątpliwie ułatwia rozumienie twórczości Knuta. Jednocześnie autor, wytrawny pedagog, z powagą i humorem dzieli się praktyczną wiedzą dotyczącą rzemiosła i głębokimi refleksjami o sensie malarstwa.

Cytowane wypowiedzi artysty pochodzą z katalogów wystaw „Plenerów dla Artystów Posługujących się Językiem Geometrii z lat 2011–2021”.

Mieczysław Knut – ur. się w 1953 roku w Kartuzach. Studiował w Akademii Sztuk Pięknych w Gdańsku w pracowni prof. Władysława Jackiewicza w latach 1972-1977. Uzyskał doktorat w zakresie sztuk pięknych w Warszawie w 2005 roku, a habilitację w Akademii Sztuk Pięknych w Łodzi w 2012 roku. Jego głównym obszarem zainteresowań jest malarstwo. Zrealizował 22 wystawy indywidualne, brał również udział w około 80 wystawach zbiorowych w Polsce i za granicą (m.in. w Zachęcie Narodowej Galerii Sztuki w Warszawie, Galerii Constructive Tendence w Sztokholmie, BWA w Sopocie, Vardo Seminar w Sztokholmie, Kunst Pavilion w Innsbrucku i Galerii Budapest). Brał udział w Międzynarodowych Plenerach dla Artystów Posługujących się Językiem Geometrii w Okunince koło Chełma (1986-2000), w Centrum Rzeźby Polskiej w Orońsku (2001-2008) i w Domu Pracy Twórczej w Radziejowicach (2009-2018).                                                                                                                                                                                                                     

Kurator wystawy: dr Łukasz Leszczyński
Autor identyfikacji wizualnej wystawy: dr hab. Mieczysław Knut

φως (fos). Światło
Galeria OdNowa Akademii Sztuk Pięknych w Łodzi
ul. Wojska Polskiego 121
budynek główny ASP, II p., pawilon E, s. 261

Wernisaż wystawy: 4.04.2025 r., godz. 12.00
Czas trwania wystawy: 4.04-28.04.2025 r.