Już 17 kwietnia 2024 r. w Muzeum Sztuki w Łodzi otworzy się wystawa prac prof. Andrzeja M. Bartczaka, wieloletniego nauczyciela akademickiego naszej uczelni. Patronat honorowy nad wydarzeniem objął Rektor Akademii Sztuk Pięknych w Łodzi, dr hab. Przemysław Wachowski. 

Twórczość Andrzeja M. Bartczaka rozpięta jest między przedstawieniem i abstrakcją, między wrażeniem i konkretem materii, między informelowym automatyzmem i dadaistycznym eksperymentem, między tworzeniem nowego a twórczym metabolizmem, zbieraniem, ocalaniem i przechowywaniem. W warstwie tematycznej ta sztuka posiada odniesienia do pejzażu, poezji, literatury, muzyki oraz sztuki mistrzów i przyjaciół Andrzeja M. Bartczaka. 

Tytuł wystawy wskazuje na dwa ważne aspekty tej wszechstronnej i wielowątkowej twórczości. Główne wyrażenie tytułowe Brevi Manu można tłumaczyć jako: od ręki, bez formalności, bez zwłoki, w skrócie. Odnosi się ono bezpośrednio do sposobu pracy Artysty, którego cechą jest ewidentna odręczność, dotyk w sensie dosłownym i dotyk zapośredniczony czy rozumiany metaforycznie. 

Z kolei podtytułowa pokusa, aby wszystko przemienić w księgę, odnosi się do tworzonych przez Andrzeja M. Bartczaka dzieł, których powstało ponad 10 tysięcy. Znakomita ich część to książki artystyczne, obiekty książkowe, zwoje, obrazy pisane, porcelana z tekstami czy cytatami napisanymi, namalowanymi lub wyrytymi ręcznie, co powoduje, że Autor określa często siebie jako rękopiśmiennego typografa. 

Większość z nich to księgi papierowe, o różnych rozmiarach, niekiedy przekraczających format 50×70 cm, złożone najczęściej z kilkudziesięciu kart, włożonych luźno między okładki zawierające linoryty, monotypie rysowane, szkice, rysunki, malarstwo, odbitki kserograficzne, elementy gotowe. 

Początkowo książki artystyczne powstawały w oparciu o unikatowe edytorstwo, klasyczne kodeksy i książki o luźnych kartkach, nadające dziełu charakter portfolia. Andrzej M. Bartczak poszukiwał wtedy nowych form dla książki. Na początku lat dwutysięcznych intermedialny charakter jego twórczości uległ rozszerzeniu, a głównym zagadnieniem problemowym stało się ujęcie tytułowego wszystkiego jako księgi. Także materii, z jakiej książka jest tworzona i która może włączać i poszerzać w strukturę dzieła o dowolne przedmioty, techniki i technologie, łącznie z porcelaną (Porcelanowa księga). 

Sam artysta tak odnosi się do swojej pokusy, aby wszystko przemienić w księgę: 

„W ontologicznym ujęciu otaczający nas świat jest wielką księgą pełną powszednich i eschatologicznych składników. Jest skarbnicą duchowych natchnień, jest księgą do czytania i do odczytania.

Niekiedy myślę, że wobec postępującej degradacji czytania książka artystyczna – książka artysty, rozumiana jako dzieło prawdziwej sztuki, ma pewne szanse i będzie mogła spełnić najbardziej wyszukane humanistyczne, intelektualne i estetyczne oczekiwania. 

Z takim, nieco patetycznym przekonaniem, wciąż pracuję”.

Andrzej Bartczak (kwiecień 2017) 

Kuratorzy wystawy: Wiesław Łuczaj, Anna Pacyniak 

Andrzej Marian Bartczak - urodził się w 1945 r., studiował w Państwowej Wyższej Szkole Sztuk Plastycznych w Łodzi w latach 1963-1969, na Wydziale Tkaniny. Studia malarskie realizował u profesorów Stanisława Byrskiego i Stanisława Fijałkowskiego (dyplom z wyróżnieniem w 1969 r.). W 1971 roku podjął pracę pedagogiczną i artystyczną w macierzystej uczelni jako asystent prof. Stanisława Fijałkowskiego na Wydziale Grafiki w Pracowni Technik Drzeworytniczych. Po przewodzie kwalifikacyjnym I stopnia (doktor sztuki) w 1975 roku wykładał jako adiunkt, a po przewodzie kwalifikacyjnym II stopnia (doktor hab. sztuki) w 1982 roku pracował na stanowisku docenta. W roku 1992 otrzymał tytuł naukowy profesora sztuk plastycznych.

W latach 1974-2010 kierował Pracownią Technik Drzeworytniczych, którą następnie przekształcił w Pracownię Technik Drzeworytniczych i Książki Artystycznej. W latach 1984-2008 pełnił funkcję kierownika Katedry Grafiki Warsztatowej. Od roku 2010 kierownik Pracowni Malarstwa I (Otwarta księga). Promotor w przewodach doktorskich, recenzent w postępowaniach habilitacyjnych i o nadanie tytułu naukowego profesora. 

Uprawia twórczość w zakresie malarstwa, rysunku, grafiki warsztatowej, ceramiki, sztuki przedmiotu, książki artystycznej i poezji. Od roku 2002 realizuje koncepcję „Porcelanowej biblioteki”, w której tekst i obraz stapiają się ze sobą w całość.

Zrealizował ponad 200 wystaw indywidualnych, pokazów i prezentacji w Polsce, Europie i USA. Od 1969 roku wziął udział w prawie 500 wystawach zbiorowych, krajowych, międzynarodowych i sztuki polskiej za granicą.

Jest laureatem ponad 50 nagród, wyróżnień i medali za twórczość i wybitne osiągnięcia w szkolnictwie wyższym, m.in. trzy nagrody Ministra Kultury i Sztuki oraz Prezydenta Rzeczpospolitej Polskiej. W 2015 r. otrzymał Złoty Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”, a w roku 2021 Nagrodę Miasta Łodzi. 

BREVI MANU. Jak nie ulec pokusie, aby wszystkiego nie przemienić w księgę?
Muzeum Sztuki w Łodzi (ms1)
ul. Gdańska 43 

Czas trwania wystawy: 17.04-8.09.2024 r.
Wernisaż wystawy: 17.04.2024, godz. 18.00