Kiedy odnoszono się do pojedynczego i nieskończonego punktu zbiegu, oko stanowiło centrum perspektywy widzialnego świata. Od momentu, gdy pojawiło się oko kamery i kolejnych nieuniknionych technologii, w punkcie zbiegu rozpoczęła się wzajemna widzialność dwóch obserwatorów. Oko już w swojej organicznej budowie bliskie jest przestrzeni. To kulista forma przestrzenna. Przemierza przestrzeń, by widzieć. Zatrzymana na przedmiocie, rozpoczyna proces obserwacji, a zatrzymana na płaszczyźnie, wnika w głąb, podejmuje analizę miejsca i czasu.

Przestrzeń nierozerwalnie związana z czasem tworzy czasoprzestrzeń, niezależną od ciał. W drugiej połowie XX wieku amerykański filozof Graham Harman  w „Traktacie o przedmiotach” opisał napięcia między przestrzenią, czasem a istotą rzeczy. Istota, esencja, zwana także z języka greckiego eidos, to sedno rzeczy, ich prawdziwa natura, wiedza, która wydaje się osiągalna przy pogłębionym poznaniu świata. Graham Harman zdefiniował przedmiot, który jest wynikiem oddziaływania z przestrzenią. Filozof twierdzi, że przedmioty nie istnieją po prostu jako byty materialne, ale charakteryzuje je szereg napięć, właściwości, relacji. To one powodują, że ich aspekt zmysłowy jest jedynie jednym z możliwych sposobów ich istnienia. Proces relacji odbywa się dwutorowo, zarówno przedmiot, jak i jego otoczenie oddziaływają wzajemnie na siebie.

Ta filozoficzna koncepcja bliska jest trzeciej zasadzie dynamiki Newtona. Jane Benett, amerykańska filozofka i politolożka, w książce „Vibrant Matter. A Political Ecology of Things.” bezpośrednio ujmuje sprawczość materii. Wszystkie byty opisuje jako materię żywą, wypełnioną energią witalną. To „wibrująca materia”, określająca ludzi i przedmioty, którzy wzajemnie się przenikają.

W świetle tych teorii obiekt zawsze jest zmienny. Nie istnieje raz na zawsze w takiej samej formie. Przedmiot widzialny poddawany jest nieustannie różnym akcydensom, zniekształceniom, rysom, przebarwieniom. Powstają one we wspólnej przestrzeni i czasie. Przedmiot wydaje się wtedy ożywać na nowo. Staje się tzw. fenomenem – zmysłowym przedmiotem.

Jaki zatem wpływ na relacje, przestrzeń, czas może mieć obiekt? Jak w ujęciu czasoprzestrzennych wpływów i narastającej masowo technologii odbierać go będzie oko? I jakie to będzie oko: kino-oko, oko nihilistyczne, narcystyczne, oko ludzkie czy zwyczajnie zespół receptorów?

Magdalena Komborska-Łączna

Uczestnicy wystawy: 
Agnieszka Bar, Anna Barlik, Anna Bera, Magda Berlińska, Monika Bielenis, Dawid Dzwonkowski, Anna Frąckowicz, Bernadetta Kluk, Maja Konczakowska, Dorota Kozieradzka, Martin Marchewicz, Maria Plata, Oliwia Prądzyńska, Agnieszka Renusz, Antonina Seelau, Magdalena Stecka, Ariel Śliwiński, Sława Tchórzewska, Anna Tyczyńska, Dąbrówka Tyślewicz, Mateusz Świderski, Sylwia Wika, Mario Zamarripa

Identyfikacja wizualna: Beata Nikolajczyk-Miniak
Kuratorka wystawy: Magdalena Komborska-Łączna

Organizatorzy: Akademickie Centrum Designu i Akademia Sztuk Pięknych w Łodzi

Partnerzy: Politechnika Bydgoska, Akademia Sztuk Pięknych w Krakowie, Uniwersytet Artystyczny w Poznaniu, Sopocka Akademia Nauk Stosowanych, studio Anna Bera, Ariel Śliwiński Studio

Projekt realizowany w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko 2014-2020, PRIORYTET: VII Ochrona dziedzictwa kulturowego i rozwój zasobów kultury, DZIAŁANIE: 8.1 Ochrona dziedzictwa kulturowego i rozwój zasobów kultury

OKO OBIEKTU. Wystawa i konferencja naukowa
Akademickie Centrum Designu
ul. Księży Młyn 13/15, Łódź
(wejście od ul. Księży Młyn)

wt. – czw. 11.00 – 15.00
pt., sob. i nd. 12.00 – 19.00
(wejście od ul. Księży Młyn)
P1, sala konferencyjna

Konferencja naukowa: 9.02.2024 r. (piątek), godz. 10.10–14.30
Wernisaż wystawy: 9.02.2024 r. (piątek), godz. 18.00
Czas trwania wystawy: 9.02-7.03.2024 r.

Wstęp wolny